تصرف عدوانی چیست؟
هرکسی که ملک دیگری را به نحو غلبه و عدوان (زور و اجبار) بدون رضایت مالک دست بگیرد تصرف عدوانی می‌گویند.
تصرف عدوانی تصرفی است که بدون رضایت مالک مال غیرمنقول، از طرف کسی صورت گرفته باشد. در معنی عام کلمه تصرف عدوانی عبارتست از خارج شدن مالاز استیلا و تصرف مالک آن مال بدون رضایت‌اش.
برای طرح دعوی رفع تصرف عدوانی 3 رکن لازم است:
- سبق تصرف خواهان. (سابقا ملک در تصرف خواهان بوده باشد)
- لحوق تصرف خوانده. (در حال حاضر ملک در تصرف خوانده باشد)
- عدوانی بودن تصرف خوانده. (تصرف فعلی خوانده بدون رضایت خواهان و حکم مرجع صالح باشد)
نکته:اگر شما دعوی تصرف عدوانی را پس از طرح دعوی راجع به اصل مالکیت همان ملک تقدیم کرده باشید، قرار عدم استماع دعوی از سویدادگاه صادر می‌شود.
انواع تصرف عدوانی چیست؟
طبق قانون تصرف عدوانی به دو نوع تقسیم می‌شود. تصرف عدوانی کیفری و تصرف عدوانی حقوقی، که هر کدام از آنها دارای شرایط خاصی هستند که اگر تحت عنوان یکی اعلام دعوی کنید نمی‌توانید آن را تغییر دهید.
تصرف عدوانی کیفری:
تصرف عدوانی کیفری به معنای تصرف مالی که متعلق به شخص دیگری است آن هم با اطلاع از اینکه مال تعلق به شخص دیگری دارد. به لحاظ قانونی تصرفعدوانی کیفری، جرم محسوب می‌شود و در صورت اثبات جرم، شخص از یک ماه تا یک سال به حبس محکوم می‌شود. این نوع تصرف برای اموال غیرمنقول اطلاقمی‌گردد. در تصرف عدوانی کیفری شخص باید مالکیت مال غیرمنقول را اثبات کند.
تصرف عدوانی حقوقی:
تصرف عدوانی حقوقی شباهت‌های بسیار و تفاوت‌های کم و مهمی با تصرف عدوانی کیفری دارد؛ این تفاوت‌ها عبارتند‌از:
در تصرف عدوانی حقوقی نیاز به احراز مالکیت قبلی مال نیست در حالی که طبق ماده 690 در تصرف کیفری باید احراز مالکیت صورت پذیرد.رکن روانی یکی ازمسائلی است که در تصرف تاثیرگذار است. یعنی باید برای دادگاه مشخص شود که آیا متصرف می‌دانسته مال متعلق به غیر بوده است یا خیر؟ این موضوع یکی ازتفاوت‌های مهم این دو نوع تصرف است. تصرف حقوقی با تقدیم دادخواست حقوقی قابل طرح است ولی برای طرح تصرف کیفری نیاز به تقدیم دادخواست حقوقینیست و صرف شکایت کیفری برای تعقیب جزایی متهم و صدور حکم رفع تصرف کافی است.
انواع تصرف عدوانی چیست؟
طبق قانون تصرف عدوانی به دو نوع تقسیم می‌شود. تصرف عدوانی کیفری و تصرف عدوانی حقوقی، که هر کدام از آنها دارای شرایط خاصی هستند که اگر تحتعنوان یکی اعلام دعوی کنید نمی‌توانید آن را تغییر دهید.
تصرف عدوانی کیفری:
تصرف عدوانی کیفری به معنای تصرف مالی که متعلق به شخص دیگری است آن هم با اطلاع از اینکه مال تعلق به شخص دیگری دارد. به لحاظ قانونی تصرفعدوانی کیفری، جرم محسوب می‌شود و در صورت اثبات جرم، شخص از یک ماه تا یک سال به حبس محکوم می‌شود. این نوع تصرف برای اموال غیرمنقول اطلاقمی‌گردد. در تصرف عدوانی کیفری شخص باید مالکیت مال غیرمنقول را اثبات کند.
تصرف عدوانی حقوقی:
تصرف عدوانی حقوقی شباهت‌های بسیار و تفاوت‌های کم و مهمی با تصرف عدوانی کیفری دارد؛ این تفاوت‌ها عبارتند‌از:
در تصرف عدوانی حقوقی نیاز به احراز مالکیت قبلی مال نیست در حالی که طبق ماده 690 در تصرف کیفری باید احراز مالکیت صورت پذیرد. رکن روانی یکی ازمسائلی است که در تصرف تاثیرگذار است. یعنی باید برای دادگاه مشخص شود که آیا متصرف می‌دانسته مال متعلق به غیر بوده است یا خیر؟ این موضوع یکی ازتفاوت‌های مهم این دو نوع تصرف است. تصرف حقوقی با تقدیم دادخواست حقوقی قابل طرح است ولی برای طرح تصرف کیفری نیاز به تقدیم دادخواست حقوقینیست و صرف شکایت کیفری برای تعقیب جزایی متهم و صدور حکم رفع تصرف کافی است.
تصرف عدوانی مستاجر
یکی از مسائلی که به کرّات رخ می دهد این است که مستاجرین از تصرفات صاحب خانه در ملک خود ناراضی هستند. این مسئله ممکن است برای بخش هایمتفاوتی از ملک صورت بگیرد. اما در هر شرایطی بهتر است بدانید که اگر مالک بدون رضایت مستاجر، اقدام به تصرف ملک بنماید، می توان دعاوی را علیه مالکاقامه کرد و این مسئله ربط چندانی به مالکیت او ندارد چرا که همان طور که در ابتدای متن هم ذکر کردیم، مالک بودن اصل مهمی در این دعاوی است و اصل برمتصرف سابق ملک خواهد بود.
تصرف عدوانی پارکینگ
یکی از رایج ترین دعاوی مربوط به تصرف پارکینگ ساختمان ها مربوط می‌شود. بارها دیده ایم که مالک علی رغم رضایت مستاجر بخشی از پارکینگ را به تصرف خوددر آورده و از آن استفاده می کند. در صورتی که پارکینگ هم جزوی از مثثوارد مستاجره باشد، مستاجر می تواند بنا بر حقوق خود، اقدام به ارائه دادخواست نماید.
البته باز هم باید بگوییم که این دسته از دعاوی، سخت و پیچیده هستند و به تنهایی بعید است که قادر به حل و فصل آن ها باشید. به همین خاطر توصیه می کنیم کهحتما از کمک یک وکیل متخصص املاک در این زمینه یاری بگیرید.
تصرف عدوانی در ملک مشاع چگونه است؟
یکی از اساسی ترین مشکلاتی که ممکن است در هریک از ساختمان های امروزی رخ دهد، دعوا در املاک مشاع است. تصور کنید که شما به همراه شریکتان، ملکیرا خریداری کرده اید و از همان ابتدا؛ حد استفاده از این ملک میان خودتان تقسیم نموده اید اما به تدریج و بعد از گذشت مدتی، شریکتان از محدوده ی خود تجاوزکرده و بخشی از سهم شما را نیز به تصرف خود در آورده است. در چنین شرایطی میتوانید دادخواست خود را به دادگاه ارائه کنید.
معمولاً در این شرایط، قاضی به رفع تصرف ملک مشاع رای می‌دهد و مشکل چندانی در این زمینه نخواهید داشت. البته توصیه می کنیم قبل از خریداری املاکمشاع، در مورد تقسیم بندی آن نهایت شفافیت و صراحت را به خرج دهید تا در آینده دچار مشکلات این چنینی نشوید.
تصرف عدوانی چه مجازاتی دارد؟
در موضوع تصرف عدوانی کیفری، طبق ماده 690 قانون مجازات اسلامی قاضی موظف است پس از طرح شکایت، برابر آئین دادرسی کیفری رسیدگی کند و علاوه برمجازات مجرم که شامل یک ماه تا یک سال حبس است، حسب مورد به رفع تصرف عدوانی حکم دهد. این ماده قانونی فقط درباره اموال غیرمنقول است و اموال منقولرا شامل نمی‌شود.
در تصرف عدوانی حقوقی در صورت تایید دادگاه، خوانده محکوم به رفع تصرف عدوانی و پرداخت خسارت وارده و حق‌الوکاله وکیل خواهد شد.
مراحل شکایت تصرف عدوانی به چه صورت است؟
همان‌طور که تا این قسمت از مقاله متوجه شدید، تصرف عدوانی از دو حیث قابل پیگیری است. از نظر حقوقی و از منظر کیفری.
از نظر حقوقی:
ابتدا مدعی باید از ارسال اظهارنامه به طرف مقابل، درخواست رفع تصرف عدوانی را از نامبرده بخواهد و در صورت عدم انجام، با تقدیم دادخواست به دادگاه محلوقوع ملک، الزام طرف مقابل را به رفع تصرف عدوانی تقاضا کند. دادگاه مذکور با تشکیل جلسه و دعوت از طرفین برای رسیدگی، در صورت عدم رفع مشکل با توافق وبا استعلاماتی که از اداره ثبت دریافت می‌کند و در نهایت با نبودن مشکلات حقوقی و قضایی مانند معارض برای ملک، حکم به رفع تصرف عدوانی و اعاده به وضعیتسابق را صادر می‌کند. البته این حکم دادگاه بدوی قابل تجدیدنظر خواهی در دادگاه استان است که پس از قطعیت آن، توسط اجرای احکام دادگاه صادر کننده حکمقابل اجراست.
از منظر کیفری:
مراحل شکایت کیفری بدین صورت است که شاکی می‌تواند از طریق دادسرا، مبنی بر رفع تصرف عدوانی از طرف مقابل شکایت کند. و دادسرا نیز با اجرای پرونده بهاحدی از آقایان بازپرس یا دادیار، به موضوع رسیدگی می‌کنند. بازپرس یا دادیار مربوطه در جریان رسیدگی، طرف مقابل (متصرف عدوانی) را احضار، و در صورتاحراز وقوع جرم برای نامبرده قرارهای کفالت یا وثیقه (با توجه به اهمیت موضوع) صادر می‌کند. پرونده با صدور کیفر خواست به دادگاه کیفری ارجاع و دادگاهمربوطه وقت رسیدگی را تعیین و طرفین را احضار می‌کند. در صورت عدم حصول صلح و سازش بین طرفین و کامل بودن دلایل پرونده مبادرت به صدور حکم محکومیتعلیه متصرف عدوانی می‌نماید. لازم به ذکر است این حکم نیز قابل تجدیدنظر خواهی در دادگاه استان است که پس از قطعیت، حکم صادره توسط اجرای احکامکیفری (دادسرای مربوطه) اجرا می‌شود.
مجازات تصرف عدوانی مجدد
در صورتی که بعد از رفع تصرف توسط دادگاه، شخص متصرف دوباره اقدام به تصرف اموال غیرمنقول مورد نظر کند، نه تنها دوباره رفع تصرف خواهد شد بلکه بهحبس از شش ماه تا دو سال نیز محکوم می‌شود.
بهتر است بدانید که در این مواقع، دادگاه کاملا جدی عمل می‌کند.
